ZASADA RÓWNOWAGI MIĘDZY ZAUFANIEM I PODEJRZLIWOŚCIĄ. (SOZOLOGIA WIARY W WALCE O PRZETRWANIE W ZAGROŻONYM ŚRODOWISKU)

Abstrakt

Ostatnio wzrasta świadomość ekologiczna ludzi o tragicznych konsekwencjach zagrożeń środowiskowych. W związku z tym, priorytetem stała się kwestia przetrwania w coraz bardziej niebezpiecznym środowisku. Można ją badać w różnych aspektach, między innymi z punktu widzenia wiary, zaufania i podejrzliwości. Tym powinni zająć się filozofowie środowiska. W artykule autor, twórca sozofilozofii społecznej, przedstawia swoje przemyślenia na temat roli wiary w ratowaniu środowiska przed gwałtownie postępującą degradacją, która, jeśli nie zostanie powstrzymana lub przynajmniej ograniczona, doprowadzi nieuchronnie do kolapsu gatunku ludzkiego. Degradacja środowiska nie jest jedyną przyczyną końca ludzkości. Jest jeszcze kilka innych: wojna światowa z użyciem broni masowego rażenia, zderzenia z ciałami niebieskimi, pandemie, globalne ocieplenie, brak wody pitnej itp. Autor rozumie wiarę w szerokim sensie - w religijnym jako wiarę w boga i w świeckim jako zaufanie do ludzi. W wierze dostrzega jeden z ważnych czynników decydujących
o przetrwaniu ludzkości w warunkach niepohamowanej degradacji środowiska przyrodniczego, społecznego i duchowego, napędzanej przez system „nieludzkiego kapitalizmu” (Franciszek 2017), który doprowadza do deflacji wiary religijnej i wzajemnego zaufania. W rozwoju i wdrażaniu sozologii wiary upatruje on możliwość wyjścia z tej okropnej sytuacji. Poszukiwanie sposobu powstrzymania dalszej degradacji środowiska i tym samym przetrwania naszego gatunku stało się pilnym wyzwaniem dla obecnego i następnego pokolenia. Mówi się o nich, że są ostatnimi, które mogą jeszcze skutecznie działać na rzecz ochrony środowiska i przedłużenia egzystencji człowieka na Ziemi. W przeciwnym razie nieodpowiedzialny i niezrównoważony postęp wiedzy, technologii i gospodarki doprowadzi do przyspieszenia schyłku gatunku ludzkiego. We wstępie wskazuje się na rolę wiary w życiu i funkcjonowaniu jednostek i wspólnot. Rozdział pierwszy zawiera uwagi na temat pojęcia wiary i zmian jej przejawów w wyniku biologicznej i społecznej koewolucji. Rozdział drugi poświęcony jest analizie stanu środowiska, głównie społecznego i duchowego, ponieważ ekolodzy interesują się o wiele bardziej stanem środowiska przyrodniczego. Rozdział trzeci dotyczy ekologii wiary i sozologii wiary. Autor uzasadnia potrzebę podjęcia intensywniejszych badań i działań na rzecz ochrony wiary w wymiarze religijnym i świeckim. Wzywa przede wszystkim wierzących decydentów ekonomicznych i politycznych do kierowania się nakazami religijnymi i kościelnymi w podejmowaniu decyzji dotyczących środowiska. W końcowej refleksji podkreśla znaczenie wiary i jej potencjału w przeciwdziałaniu naruszania ładu społecznego i homeostazy mechanizmów społecznych. Chodzi o to, aby powstrzymać rozwój cywilizacji hipokryzji, kłamstwa i nieufności. Trzeba odbudować zaufanie i wiarę, które pomagają ludziom przetrwać w czasach katastrof ekologicznych, konfliktów zbrojnych, kryzysów gospodarczych, niewolnictwa i pandemii.